डी. डी. कोसंबी यांना गणिताबरोबरच इतरही अनेक विषयात रुची असल्यामुळे त्यांनी आता इतर विषयातही प्रत्यक्ष काम करण्यास सुरुवात केली. १९३९ ते १९४४ या पाच वर्षांच्या काळात एकूण ३२ लेख त्यांच्या नावाने प्रसिद्ध झाले. त्यातील १२ गणित व राहिलेले २० इतर विषयातील होते.
.jpg) |
| प्रा. डी. डी. कोसंबी |
नाणकशास्त्राच्या अभ्यासाला गणिती जोड देऊन कोसंबींनी एकूण पाच लेख लिहिले होते. त्यावेळी तक्षशीला येथील उत्खननात जुन्या नाण्यांचे साठे सापडले होते. कोसंबींनी ही सापडलेली नाणी अतिशय काळजीने साफ करून त्यांची बारकाईने वजने केली. वापरामुळे सारख्या नाण्यांच्या वजनांतील आढळून आलेल्या सूक्ष्म फरकांच्या त्यांनी नोंदी घेतल्या. त्यावरून आलेख काढले. त्याला संख्याशास्त्रातील नियम लावून नाण्यांचा चलनवेग काढला तसेच त्यांची कालक्रमानुसार रचना केली. त्यातून वैज्ञानिक पातळीवर उतरू शकतील असे निष्कर्ष त्यांनी काढले. आपण काढलेले निष्कर्ष पडताळून पाहण्यासाठी कोसंबींनी वापरात असलेली असंख्य चालू चलनी नाणी गोळा केली. त्यासाठी बँकांच्या शाखेत जाऊन विविध प्रकारची नाणी आणली. त्यांची वजने घेऊन आलेख काढले. कोसंबींनी त्यावेळी वापरात असलेल्या जवळजवळ ७००० नाण्यांची अत्यंत बारकाईने वजने घेतली. त्यांनी केलेल्या या कार्यामुळे तक्षशिलेच्या काळातील आर्थिक घडामोडींवर प्रकाश पडण्यास मोठी मदत झाली. अशा प्रकारे नाणकशास्त्राची शास्त्र म्हणून पायाभरणी करण्याचे मौलिक कार्य कोसंबींनी केले.
